Denkend aan Nederstad.EU

Nederland: een dunbevolkte stad of een dichtbevolkt land? Het is maar hoe je het bekijkt. URBNdc speelt met de gedachte dat we een dunbevolkte stad in Europa zijn. Een stad met veel potentie, een wereldspeler van formaat in een veranderende geopolitieke wereld. Een stad met krachtige internationale centra als Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, met aantrekkelijke plekken als Groningen, Zwolle, Enschede, Arnhem, Maastricht, Eindhoven en Utrecht. En een stad met minder bestuurlijke drukte en hulpconstructies. Durven we anders te denken, durven we opnieuw te kijken naar de kaart van bestuurlijk Nederland?

Nederstad aan de Noordzee, de stadstaat met ruim 20 miljoen inwoners in het hart van Noordwest-Europa is een prototype van de nieuwe metropool. Een megapolis met een economische toppositie op het wereldtoneel aan het einde van de 21^e eeuw, een gezonde en sterke stad met genoeg welvaart voor onze kinderen. Deze nieuwe metropool is een keuze van bestuurders & politici, om zo ook de bestuurlijke drukte te verkleinen en de democratische legitimiteit van bestuur te vergroten. Het vraagt durf en langetermijnvisie om Nederland te transformeren van het ‘Koninkrijk der Nederlanden’ naar de 'stadstaat Nederstad.EU’.

Vaarwel Nederland!

Begin 19^e eeuw heeft Napoleon de moderne bestuurlijke kaart van Nederland gemaakt. Als vazalstaat van Frankrijk werd de geest van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden verdreven. Bottum-up sturing werd ingeruild voor een straffe top-downbenadering. Met de landing in 1813 van de Prins van Oranje in Scheveningen wordt een einde gemaakt aan de Franse overheersing. Het ‘Koninkrijk der Nederlanden’ wordt een feit. Voor de machtige steden met hun stadhouders en regenten is in de eenheidsstaat geen plaats meer. In 1848 legt Thorbecke – in de tijd dat Nederland nog een agrarische samenleving is – de bestuurlijke verhoudingen definitief vast.

Nu 200 jaar later, zijn de verhoudingen tussen Rijk, Provincie en Gemeenten vrijwel ongewijzigd.

Nederland is in die tijd onherkenbaar veranderd door industrialisatie, aanleg van grote waterwerken en de wederopbouw. De laatste 40 jaar heeft feitelijk de grootste revolutie plaatsgevonden: aanleg van snelwegen, recreatiegebieden, luchthavens, glasvezel, groeikernen & VINEX-locaties, bedrijventerreinen en hoogbouw. Het land is als geheel getransformeerd naar stad. Nederland is in Europa, op wereldschaal geen klein land meer, Nederland is een grote stad geworden. Een stadstaat van wereldformaat, gelijk aan de megacities London, Tokyo, New York en San Francisco Bay.

Een uitdaging voor politiek en bestuur

De strijd tegen het water blijft voortdurend onze aandacht vragen, dit hebben we goed georganiseerd met Rijkswaterstaat en de waterschappen. Onze internationale veiligheid is en wordt steeds meer een zaak van de Europese Unie en de NAVO. De rol van de natiestaat is aan het schuiven: we maken immers meer afspraken in Brussel dan in Den Haag. Het Huis van Thorbecke kent inmiddels vele aanbouwen, opbouwen en tuinhuisjes. Nederland is complex georganiseerd: we buitelen over elkaar heen met allerhande bestuurlijke hulpconstructies.

Een stad managen, een stad besturen is anders dan een land besturen. Het is omdenken: ideologisch & bestuurlijk denken heeft plaatsgemaakt voor pragmatisch handelen. De burger wil gewoon een oplossing voor problemen die er zijn, bijvoorbeeld: aanpak van files, terrorisme, luchtkwaliteit, illegaliteit en woonoverlast. Het zijn praktische vraagstukken die tussen steden opgelost moeten worden.

Helaas durven wij nog niet te kiezen voor het denken van de stadstaat. Het doet ons denken aan de periode van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden met sterke steden en zwakke ommelanden. Nationale bestuurders zijn bevreesd macht kwijt te raken, stedelijke bestuurders willen vooral gaan voor hun eigen belang. Het is echter niet een strijd tussen bestuurders. Het is juist gezamenlijk de schouders eronder zetten, de ranking in global economy veilig te stellen voor de welvaart voor de generaties die na ons komen.

Welkom in Nederstad.EU!

Nederstad.EU is een nieuwe manier van denken over Nederland: het is het huidige aaneengesloten, groene stedelijke landschap met een sterke economische, sociale en culturele samenhang. Het Groene Hart, de Veluwe en de Biesbosch zijn parels die we koesteren, de groene landbouwgronden zijn en blijven voor de boeren. We maken voor Nederstad.EU na 200 jaar een nieuwe bestuurlijke indeling: het Huis van Thorbecke gaan we fors verbouwen. De nieuwe bestuurlijke ordening maakt een einde aan alle niet-democratische hulpconstructies, verkleint de bestuurlijke drukte en vergroot de betrokkenheid van bewoners bij hun leefomgeving en bij hun culturele identiteitsdragers. De omvang van de gemeenten en landsdelen/metropoolregio’s worden bepaald op basis van de 'Functional urban area': het logisch aaneengesloten gebied waar inwoners wonen, werken en recreëren.  

Om te komen tot Nederstad.EU is een andere manier van denken én doen nodig. Zakelijker, pragmatischer.

Enkele gedachten om te komen tot Nederstad.EU:

• aantal gemeenten, wordt gelijk aan Deens voorbeeld teruggebracht tot 130 à 170. De 12 provincies worden aangepast aan de logische ruimtelijk-economische/sociale verbanden door 7 à 10 landsdelen/metropoolregio’s in te richten.
• binnen de gemeenten is er een democratisch gekozen vertegenwoordiging op het niveau van wijken/stadsdelen (gemiddeld 50.000-100.000 inwoners) die budgetrecht heeft voor o.a. beheer buitenruimte, dorps- en stadsdeelcultuur en bijvoorbeeld sociale wijkvoorzieningen.
• talloze, indirect gekozen bestuurlijke hulpconstructies worden overgedragen aan gemeenten of landsdelen/metropoolregio’s.
• landsdelen/metropoolregio’s hebben net als de Duitse Bundesländer een grote vrijheid voor het ruimtelijk-economisch beleid. Brussel zal de belangrijkste speler worden waar we ons investeringsbeleid mee bepalen.
• verkeer & verstedelijking wordt een primaire verantwoordelijkheid voor de landsdelen/metropoolregio’s, de ordeningspiramide voor mobiliteit wordt de ABC-driehoek (Amsterdam/Nederland, Brussel/Vlaamse Ruit en Cologne/Nordrhein-Westfalen), voor verstedelijking Rand- en Bandstad. We hebben in Nederstad.EU het grootste metronetwerk van de wereld: topverbindingen tussen knooppunten.
  
• belastinggebied voor de gemeenten wordt verruimd van 3% nu, gelijk aan het Fins model: 17,5% van de totale belastingdruk (waarbij de totale belastingdruk niet verder mag stijgen).
• de nationale staat is systeemeigenaar voor o.a. nationale- en Europese veiligheid, waterveiligheid en gezondheidszorg.

Nederland heeft als natiestaat al die eeuwen kunnen bestaan door een gezamenlijke strijd tegen het water en oorlogsdreiging. De dreiging van het water hebben we onder controle. Europa brengt vrede & veiligheid: in de veranderende geopolitieke wereld zal zij strijden tegen het gevaar van buiten de Europese Unie en het NAVO-gebied. Onze nieuwe opgave is van een economische orde: China, India en Zuid-Amerika. Met onze Europese partners (Greater London, Rhein-Ruhr, Île-de-France, Vlaamse Ruit en de as Frankfurt/München) kunnen we een gezamenlijke economische, sociale en culturele strijd voeren tegen megacities in de wereld. Welvaart voor onze kinderen is hiermee gewaarborgd!